Rozdział 7
Usłonecznienie i zachmurzenie powietrza
Przez zachmurzenie powietrza rozumie się stopień
pokrycia nieba przez chmury w chwili obserwacji wyrażony w
procentach lub innych jednostkach.
Chmury najogólniej można podzielić na konwekcyjne , warstwowe
(frontowe) , orograficzne , turbulencyjne , falowe i inne.
Zachmurzenie powietrza pełni wiele istotnych funkcji; gromadzi
duże ilości skondensowanej pary wodnej , zmniejsza
promieniowanie słoneczne oraz radiację Ziemi. Ponadto chmury
magazynują ogromne ilości ładunku elektrycznego
przepływającego w czasie burzy.
Średnie roczne zachmurzenie powietrza w Strzyżowie wynosi 60%.
Najpochmurniejszy okres trwa od listopada do lutego. W okresie
tym wyróżnia się grudzień , kiedy to zachmurzenie wynosi 76%.
Jest to miesiąc o zachmurzeniu największym w roku. W czasie
zimy zachmurzenie ma charakter warstwowy związany z układami
niskiego ciśnienia i frontami atmosferycznymi. Początkowe
miesiące wiosny charakteryzują się jednostajnym spadkiem
zachmurzenia do maja.
miesiąc | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
zachmurzenie [%] | 67 | 69 | 62 | 58 | 53 | 55 | 48 | 52 | 58 | 52 | 71 | 76 |
Sytuacja ta spowodowana jest częstą adwekcją
czystych arktycznych mas powietrza (rozdział 2). W czerwcu lekko
rośnie do 55% co szczególnie uwidacznia się podwyższoną
ilością dni z opadem deszczu. Zdecydowanie najpogodniejszym
miesiącami są lipiec oraz sierpień. W pierwszym zachmurzenie
spada poniżej 50%. Zachmurzenie tego okresu ma konwekcyjny
charakter do częstych chmur należa ; cumulusy oraz
altocumulusy. Również stosunkowo niskim zachmurzeniem odznacza
się październik będący najpogodniejszym miesiącem jesieni.
Miesiąc ten słynie z występowania okresów ładnej pogody
zwanej "Złotą Polską jesienią".
W ciągu całego roku występuje następująca ilość dni z
zachmurzeniem (z);
z 20% (zach. małe) - 58
16% dni
20% < z < 80% (zach. umiarkowane) - 148 41% dni
z 80% (zach. duże) - 159 44% dni
Powyższe zestawienie jest dobrym odzwierciedleniem charakteru
zachmurzenia w okolicach Strzyżowa.
W ciągu całego roku dominują dni z pogodą o zachmurzeniu
dużym i umiarkowanym. Tylko podczas 16% dni
zachmurzenie jest małe. Średnio podczas 21 dni roku chmury w
ogóle nie pojawiają się.
Podczas miesięcy od maja do października najwięcej dni
obserwuje się z zachmurzeniem umiarkowanym , znacznie mniej dni
pochmurnych i pogodnych. Natomiast w półroczu chłodnym do
listopada do kwietnia również dominuje zachmurzenie umiarkowane
, przy czym nie odbiegają mu dni z zachmurzeniem dużym.
Zaledwie 12% dni posiada małe zakrycie nieba. Dobowy przebieg
zachmurzenia najlepiej zauważalny jest latem. Maksimum
zachmurzenia przypada na godziny południowe , gdy to ziemia jest
najbardziej ogrzana a ruchy konwekcyjne szczególnie rozwinięte.
W tym czasie zachmurzenie nieba cumulusami przekracza 50%. Z
chwilą spadku temperatury zachmurzenie zaczyna obniżać się
osiągając minimum w godzinach wieczornych trwające nieraz
całą noc.
W zimie nawet przy niewielkim zachmurzeniu dobowym jego przebieg
różni się od letniego. W południe ruchy konwekcyjne prawie
nie istnieją (śnieg słabo się ogrzewa) wskutek czego
konwekcyjne zachmurzenie nie pojawia się. W nocy podczas dużych
spadków temperatury tworzą się przy powierzchniowe chmury
warstwowe . Nie oznacza to że podobne chmury w lecie nie
pojawiają się , są również obserwowane latem. W zimie w
skutek znacznej przewagi dni z zachmurzeniem umiarkowanym i
dużym , dobowy przebieg jest słaby lub w ogóle niewidoczny.
Analizując średnie zachmurzenie w godzinach pomiarowych (7 , 15
, 20) potwierdza się dobowy jego przebieg. Średnie roczne
najniższe zachmurzenie występowało o godzinie 15 i wynosiło
57% nieco większe wieczorem godz. 20 59% zaś największe w
godzinach porannych godz. 7 6.4. Podwyższone zachmurzenie ranne
spowodowane jest mgłą , która w tych godzinach pojawia się
najczęściej Inną wielkością zachmurzenia jest
usłonecznienie. Usłonecznienie definiuje się jako czas
bezpośredniego dopływu promieniowania słonecznego w
określonym punkcie. Wyróżnia się ułonecznienie możliwe -
astronomiczna długość dnia , rzeczywiste - faktyczną ilość
godzin promieniowania słonecznego , oraz usłonecznienie
względne wyrażące iloraz ułonecznienia rzeczywistego do
możliwego.
Usłonecznienie rzeczywiste zależy od długości dnia
zachmurzenia oraz stopnia zakrycia horyzontu przez terenowe
przeszkody.
Ze względu na brak przyrządów do mierzenia usłonecznienia
oraz braku dobrego wzoru pozwalającego na obliczenie na
podstawie długości dnia i zachmurzenia powietrza
usłonecznienia rzeczywistego nie zamieszczam informacji o
rozkładzie tego parametru w ciągu roku.