Rozdział 7

Usłonecznienie i zachmurzenie powietrza



Przez zachmurzenie powietrza rozumie się stopień pokrycia nieba przez chmury w chwili obserwacji wyrażony w procentach lub innych jednostkach.
Chmury najogólniej można podzielić na konwekcyjne , warstwowe (frontowe) , orograficzne , turbulencyjne , falowe i inne. Zachmurzenie powietrza pełni wiele istotnych funkcji; gromadzi duże ilości skondensowanej pary wodnej , zmniejsza promieniowanie słoneczne oraz radiację Ziemi. Ponadto chmury magazynują ogromne ilości ładunku elektrycznego przepływającego w czasie burzy.
Średnie roczne zachmurzenie powietrza w Strzyżowie wynosi 60%. Najpochmurniejszy okres trwa od listopada do lutego. W okresie tym wyróżnia się grudzień , kiedy to zachmurzenie wynosi 76%. Jest to miesiąc o zachmurzeniu największym w roku. W czasie zimy zachmurzenie ma charakter warstwowy związany z układami niskiego ciśnienia i frontami atmosferycznymi. Początkowe miesiące wiosny charakteryzują się jednostajnym spadkiem zachmurzenia do maja.

Średnie miesięczne zachmurzenie
miesiąc 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
zachmurzenie [%] 67 69 62 58 53 55 48 52 58 52 71 76

Sytuacja ta spowodowana jest częstą adwekcją czystych arktycznych mas powietrza (rozdział 2). W czerwcu lekko rośnie do 55% co szczególnie uwidacznia się podwyższoną ilością dni z opadem deszczu. Zdecydowanie najpogodniejszym miesiącami są lipiec oraz sierpień. W pierwszym zachmurzenie spada poniżej 50%. Zachmurzenie tego okresu ma konwekcyjny charakter do częstych chmur należa ; cumulusy oraz altocumulusy. Również stosunkowo niskim zachmurzeniem odznacza się październik będący najpogodniejszym miesiącem jesieni. Miesiąc ten słynie z występowania okresów ładnej pogody zwanej "Złotą Polską jesienią".
W ciągu całego roku występuje następująca ilość dni z zachmurzeniem (z);
z 20% (zach. małe) - 58 16% dni
20% < z < 80% (zach. umiarkowane) - 148 41% dni
z 80% (zach. duże) - 159 44% dni

Powyższe zestawienie jest dobrym odzwierciedleniem charakteru zachmurzenia w okolicach Strzyżowa.

W ciągu całego roku dominują dni z pogodą o zachmurzeniu dużym i umiarkowanym. Tylko podczas 16% dni
zachmurzenie jest małe. Średnio podczas 21 dni roku chmury w ogóle nie pojawiają się.
Podczas miesięcy od maja do października najwięcej dni obserwuje się z zachmurzeniem umiarkowanym , znacznie mniej dni pochmurnych i pogodnych. Natomiast w półroczu chłodnym do listopada do kwietnia również dominuje zachmurzenie umiarkowane , przy czym nie odbiegają mu dni z zachmurzeniem dużym. Zaledwie 12% dni posiada małe zakrycie nieba. Dobowy przebieg zachmurzenia najlepiej zauważalny jest latem. Maksimum zachmurzenia przypada na godziny południowe , gdy to ziemia jest najbardziej ogrzana a ruchy konwekcyjne szczególnie rozwinięte. W tym czasie zachmurzenie nieba cumulusami przekracza 50%. Z chwilą spadku temperatury zachmurzenie zaczyna obniżać się osiągając minimum w godzinach wieczornych trwające nieraz całą noc.
W zimie nawet przy niewielkim zachmurzeniu dobowym jego przebieg różni się od letniego. W południe ruchy konwekcyjne prawie nie istnieją (śnieg słabo się ogrzewa) wskutek czego konwekcyjne zachmurzenie nie pojawia się. W nocy podczas dużych spadków temperatury tworzą się przy powierzchniowe chmury warstwowe . Nie oznacza to że podobne chmury w lecie nie pojawiają się , są również obserwowane latem. W zimie w skutek znacznej przewagi dni z zachmurzeniem umiarkowanym i dużym , dobowy przebieg jest słaby lub w ogóle niewidoczny.
Analizując średnie zachmurzenie w godzinach pomiarowych (7 , 15 , 20) potwierdza się dobowy jego przebieg. Średnie roczne najniższe zachmurzenie występowało o godzinie 15 i wynosiło 57% nieco większe wieczorem godz. 20 59% zaś największe w godzinach porannych godz. 7 6.4. Podwyższone zachmurzenie ranne spowodowane jest mgłą , która w tych godzinach pojawia się najczęściej Inną wielkością zachmurzenia jest usłonecznienie. Usłonecznienie definiuje się jako czas bezpośredniego dopływu promieniowania słonecznego w określonym punkcie. Wyróżnia się ułonecznienie możliwe - astronomiczna długość dnia , rzeczywiste - faktyczną ilość godzin promieniowania słonecznego , oraz usłonecznienie względne wyrażące iloraz ułonecznienia rzeczywistego do możliwego.
Usłonecznienie rzeczywiste zależy od długości dnia zachmurzenia oraz stopnia zakrycia horyzontu przez terenowe przeszkody.
Ze względu na brak przyrządów do mierzenia usłonecznienia oraz braku dobrego wzoru pozwalającego na obliczenie na podstawie długości dnia i zachmurzenia powietrza usłonecznienia rzeczywistego nie zamieszczam informacji o rozkładzie tego parametru w ciągu roku.